IDEA Klinik
Kabızlık Nedir?
Kabızlık toplumda herkesin zaman zaman yaşadığı ve hakkında fikir sahibi olduğu bir hastalıktır. Genel olarak pek ciddiye alınan bir hastalık değildir. Evet yapısal olarak kabızlık tehlikeli ya da ölümcül denilebilecek bir hastalık değildir. Ancak uzun süreli kabızlık yaşanması birçok hastalığa davetiye çıkarmaktadır. Kabızlık ve kabızlığın neden olduğu hastalıklar yazımızda ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
Tıbbi olarak kabızlık haftada 3 kereden az olan zorlu dışkılama kabızlık olarak kabul edilmektedir. Tabi ki bu tanım herkes için geçerli olmayabilir. Her bireyin bağırsaklarının çalışma düzeni farklılık göstermektedir. Toplumun genelinde yapılan araştırmalar kabızlık görülme olasılığını % 30-40 arasında tespit etmiştir. (1)
(1) İnce, M., & Remzi, F. H. (2011). Kronik kabızlık ve diyet. TAF Preventive Medicine Bulletin, 10(1), 71-76.
Kabızlık Türleri
Kabızlık akut ve kronik olmak üzere iki grupta incelenir. Kabızlığın kronik olarak sınıflandırılması için evrensel olarak kabul gören Roma 4 kriterlerine başvurulmaktadır. Kişini probleminin kronikleşmiş sayılması için aşırı ıkınma, sert dışkılama, tuvalet ihtiyacının tam giderilememesi, tıkanıklık hissi, haftada 3 den az dışkılama şikayetlerinden en az 2sinin 6 aydan fazla süredir gözlemleniyor olması gerekmektedir. (2)
[2] https://www.mdcalc.com/rome-iv-diagnostic-criteria-constipation
Ayrıca kabızlık ve ishal için sınıflandırması için Bristol dışkı ölçeğinede başvurulmaktadır. Aşağıdaki görselden dışkılama tiplerini ayrıntılı olarak görebilirsiniz.
Tip 6 ve 7 ishal durumunu ifade ederken Tip 1 ve 2 kabızlık durumunu ifade etmektedir.
Kabızlık Neden Olur?
Kabızlık hastalığını belirleyen ana faktörler beslenme alışkanlıkları, gebelik, stres, kullanılan ilaçlar ve dışkılama ihtiyacının ertelenmesidir.
Beslenme Alışkanlıkları ve Kabızlık
Dışkı tüketilen besinlerin sindirildikten sonra kalan artıklarına dışkı ismi verilmektedir. Kabızlık sorunu ise doğrudan dışkı ile alakalıdır. Dışkı ise tüketilen besinlerle. Bu nedenle dışkılama sorunları direk olarak tüketilen besinlerle alakalıdır.
Meyve ve sebze tüketiminin az olması yani lif yönünden fakir bir beslenme direk olarak kabızlığa neden olmaktadır. Lif yönünden fakir gıdalar sindirilirken sertleşir ve anüste dışarı atılması zorlaşır. kabızlıktan korunmak için lifli gıdalar, kuruyemiş, baklagiller gibi besinlerin tüketilmesi önerilmektedir.
Gebelik
Hamilelik döneminde değişim gösteren hormonlar kişiler dışkılama zorluğu ya da ishal oluşumuna neden olabilmektedir. Ayrıca bebeğin büyümesi de bağırsaklara baskı uygulayarak dışkılamayı zorlaştırmaktadır.
İlaç Kullanımı
Kullanılan ilaçların yan etkisi olarak kabızlık problemi kişilerde sıklıkla görülmektedir. Antiasitler, idrar söktürücü ilaçlar, sinir sitemi ilaçları , demir ilaçları ve kas gevşeticilerin kabızlık gibi bir yan etkisi görülebilir.
Stres
Stresin tetikleyici olduğu sağlık sorunlarından birisi da dışkılama güçlüğüdür. Kabızlık problemi yaşayan insanlar arasında yapılan bir ankette hastaların %65inin depresyon ve ruhsal sorunlar yaşadığı tespit edilmiştir. (3)
Hareketsizlik
Az hareket edilmesi, sürekli oturulması bağırsakların çalışmasını olumsuz etkileyerek dışkılamayı güçleştirmektedir.
Kabızlıkla Bağlantılı Hastalıklar
Uzun süreli kronik kabızlık sorunları hemoroid, anal fissür, anal hematom, bağırsak kanseri gibi hastalıklara neden olmaktadır. Bu hastalıklar dışkılama ertelemeye neden olarak sorunu bir kısır döngü içerisine sokabilir. Akıllıca olan hastalık başa gelmeden önlem almak olacaktır. Bu nedenle kabızlıktan ve kabızlık ile birlikte ortaya çıkan hastalıklardan korunmak için beslenme alışkanlıkları düzenlenmeli, bol su tüketilmeli, dışkılama ihtiyacı ertelenmemeli, düzenli spor ve egzersiz yapılamalıdır.